‘Het ging niet goed met mij, het ging al een hele tijd niet goed. Mijn geld was op. Daaf was dood en het land zuchtte opnieuw onder een pandemie, geheimzinniger, angstwekkender dan de vorige van vijf jaar terug. En om het allemaal nog erger te maken was ook mijn opdrachtportefeuille bijna leeg.’
Deze zin dient als de inleiding van de roman Twee koffers (2023), geschreven door auteur Hein-Anton van der Heijden (1950), en legt de basis voor het verdere verhaal. De protagonist, Léon Huet, een schrijver van gepassioneerde beschouwingen en boeken over film, heeft een specifieke missie: hij wil graag aan de laatste wens van zijn goede vriend Daaf voldoen. Deze wens houdt in dat hij Daafs as in Italië uitstrooit. Met grote zorg draagt Léon zeven kleine plastic potjes met daarin de as, keurig verpakt in zijn koffer terwijl hij door Europa reist. Gedurende zijn reis reflecteert hij op verschillende (filosofische) vraagstukken. Hij buigt zich onder andere over thema’s als het meegesleept worden door de kracht van verbeelding, het verlangen naar een vervlogen wereld, de stagnatie van vooruitgang, de definitie van objectieve waarheid en hoe de wereldgeschiedenis invloed heeft op het individu.
Wat de lezer hoogstwaarschijnlijk als eerste zal constateren, is dat het verhaal een eerbetoon vormt aan de vriendschap tussen twee individuen die volledig van elkaar verschillen. Deze metgezellen vinden in elkaars gezelschap een unieke gesprekspartner, met wie zij beter kunnen communiceren dan met ieder ander. Desondanks koesteren zij uiteenlopende opvattingen omtrent diverse vraagstukken des levens. Dit benadrukt hoe tegenstellingen, die doorgaans zo prominent belicht worden in onze wereld, juist bijdragen aan de verrijking van het leven. Van der Heijden breidt dit thema van tegenstellingen verder uit binnen zijn verhaal door grondig te reflecteren op de dualiteit tussen dood en leven, film en literatuur, alsook het contrast tussen intuïtie en rationeel denken
‘De blik waarmee je naar de wereld kijkt, kan niet zonder geheugen en herinnering, maar het nieuwe virus zet die twee allebei op losse schroeven. In het slechtste geval berooft het virus je zelfs van je hele geheugen, van al je herinneringen, en daardoor is het alsof je niet meer leeft. En tegelijkertijd met je geheugen en je herinneringen verdwijnt dan ook je gevoel voor tijd; je leeft voor altijd in een tijdloos nu.’
Van der Heijden hanteert een beschrijvende schrijfstijl en lijkt duidelijk plezier te hebben gehad in het neerzetten van zijn verhaal en het creëren van gedetailleerde scènes. De lezer wordt meegenomen op een reis door verschillende films en andere culturele uitingen, waarbij het hoofdpersonage ons begeleidt door prachtige beschrijvingen van het Europese landschap. Daarnaast worden we ook voorzien van enige kennis over de (culturele) geschiedenis. Op geen enkel moment laat de auteur steken vallen of vervalt hij in overdreven vergelijkingen of metaforen. Dit maakt Twee koffers een ‘braaf’ geschreven roman die soms wat pit mist.
Het verteltempo ligt ook laag, wat niet per se verkeerd is, maar door de focus op de beschrijvingen ontbreekt hier en daar vaart in het verhaal. Vooral in het laatste deel van de roman vertraagt het verhaal te veel, waardoor de aandacht van de lezer ietwat verslapt. Gelukkig herpakt de schrijver zich weer en eindigt hij krachtig.
Van der Heijden maakt een opmerkelijke keuze door te schrijven over een nieuwe pandemie, ondanks de vraag of dit wenselijk is. Desalniettemin beschouw ik dit als een van de voornaamste thema’s in het verhaal. Het betreft hier immers niet enkel de gevolgen voor de mondiale gezondheid, maar ook de impact die een virus heeft op alle facetten van ons leven en de wereld. Het nieuwe virus fungeert als symbool voor een ontspoorde samenleving, waarin herinnering, kritisch denken en introspectie lijken te zijn verdwenen. Léon neemt aan het einde een standvastig standpunt in, waardoor de roman juist een betrokken karakter krijgt.
De roman Twee koffers van Anton-Hein van der Heijden is dus een uiterst veelzijdig werk. Het betreft een zeer degelijk geschreven roman, waarin een bedachtzaam personage de lezer uiteindelijk verrast met een visie die ons als lezers uitnodigt tot diepgaande reflectie.
Auteursrecht Anna Husson.