Met Hier en aan de overkant presenteert schrijfster J.M. Williams een historische roman die haar spanning niet zoekt in spektakel, maar in een sluimerende dreiging die onder de oppervlakte werkt. Het gevaar schreeuwt nooit; het beweegt gedempt en onvoorspelbaar door de marges van het verhaal, waardoor de lezer vanaf de eerste pagina alert blijft.
Het uitgangspunt is eenvoudig en effectief: chirurg Alistair MacEwen keert in 1926 terug naar Noord-Frankrijk, naar de plek waar zijn geest negen jaar eerder brak aan het front. Al meteen is voelbaar dat dit geen neutraal bezoek is. Williams laat in precieze, haast filmische beelden zien hoe de herinneringen zich opdringen zodra MacEwen het landschap betreedt dat hem ooit uit elkaar scheurde. Het weerzien met Ghislaine, de jonge vrouw die hem toen opving, is een moment geladen met meer onderstromen dan woorden – en vormt het eerste punt waarop de roman zijn spanning subtiel maar trefzeker opvoert.
De spanning ontwikkelt zich vooral via de geleidelijke verschuiving in beide hoofdpersonages. Terwijl Alistair onverwacht stabiliteit hervindt, verliest Ghislaine langzaam houvast in haar eigen bestaan. Williams toont dit proces zonder nadrukkelijke emotionele markering, waardoor het juist overtuigt door de bijna vanzelfsprekende manier waarop het zich ontvouwt. De lezer merkt hoe haar leefwereld vernauwt, zonder dat dit expliciet wordt uitgesproken—een vorm van psychologische precisie die de roman zijn kracht geeft.
Het Interbellum fungeert niet louter als decor, maar als een actieve laag die de thematische spanning voedt. Williams schetst een samenleving in beweging, onder druk van economische onzekerheid, sociale frictie en het groeiende besef dat internationale spanningen niet verdwijnen maar slechts van gedaante veranderen. Deze context stuurt het handelen van de personages, zonder de aandacht van hen af te leiden.
Williams’ stijl is helder en gecontroleerd. Flashbacks worden spaarzaam ingezet en dienen uitsluitend om MacEwens mentale herstel te verhelderen, niet om het verleden sensationeel op te roepen. Door de afwezigheid van stilistische uitbundigheid blijven de gebeurtenissen geloofwaardig en menselijk; MacEwens kwetsbaarheid wordt tastbaar zonder dat ze uitleg behoeft.
Ook de nevenpersonages zijn met zorg vormgegeven. Familie, vrienden en dorpsgenoten vervullen hun functie zonder te vervallen in typematigheden. Hun kleine misverstanden en beslissingen weven zich organisch in het psychologische netwerk van het verhaal.
Hier en aan de overkant is daarmee een beheerste, nauwkeurig gecomponeerde roman die emotionele spanning ontleent aan observatie en ondertoon. Het verhaal blijft dicht bij zijn personages, waardoor de onrust op de achtergrond des te effectiever werkt. Als eerste deel van een trilogie vormt het een solide fundament en wekt het overtuigend nieuwsgierigheid naar wat volgt. Williams toont dat ingetogen proza scherp kan zijn zonder opsmuk—en dat maakt deze roman onderscheidend en overtuigend.
Auteursrecht Anna Husson
