Bram de Ridder (1985) is naast schrijver tevens socioloog en psychiater. Het is derhalve niet verwonderlijk dat zijn tweede boek Een aangenaam zwaar hoofd handelt over het gedrag van een breed spectrum aan personen. De hoofdrollen in de verhalen van De Ridder worden vertolkt door buitenstaanders, individuen die het om de een of andere reden moeilijk hebben, maar dit niet per se direct aan hun omgeving tonen. Veel personages zijn verbonden met de psychiater Eva, die zelf ook worstelt met een gebroken relatie en de vraag of zij wel zonder de man in kwestie verder kan.
‘Soms voelt het alsof ik twee levens heb. Een leven dat zichtbaar is voor anderen, het leven dat ik dóé, en het leven in me dat versnipperd en tegenstrijdig woekert. Dat is altijd zo geweest. Het handelen kan nooit samenvallen met alle gedachten en gevoelens. Ik snap dat, maar ik snap vaak niet hoe een mens zich geen bedrieger kan voelen.’
De schrijver heeft een duidelijk en welbekend thema voor zijn verhalenbundel gekozen, namelijk het menselijk gedrag. In sommige verhalen draait het om het gedrag dat de personages naar zichzelf vertonen, hoe zij bijvoorbeeld met hun eigen gedachten omgaan. Maar soms gaat een verhaal ook over de vraag hoe zij zich ten opzichte van anderen dienen op te stellen en te gedragen. Hoewel de karakters niet altijd met elkaar in relatie staan of elkaar kennen, vallen de verhalen dus samen op thematisch gebied.
Met één specifiek thema weten we wat we kunnen verwachten, maar het gevaar ligt op de loer dat het op een gegeven moment saai wordt. Dit is gelukkig niet het geval in de verhalenbundel van De Ridder. Dit wordt versterkt doordat zijn personages goed zijn uitgewerkt. Het is knap hoe de schrijver soms in enkele pagina’s een complex psychologisch probleem zo realistisch op papier heeft gekregen. Daar hoeft hij geen mooie zinnen of woorden voor te gebruiken, maar met een sobere stijl bereikt De Ridder zijn lezers net zo goed.
‘Is dat wat er vaak gebeurt? Dat wie ze is, degene die ze is geworden als therapeut, als psychiater, met oprechte nieuwsgierigheid en de wil contact te maken – dat diegene verdwijnt zodra iemand anders met diezelfde blik naar háár kijkt. Dat dan binnen in haar iets keert, subtiel en nauwelijks waarneembaar, maar wel degelijk. De rug toe.’
De Ridder schrijft niet alleen over zeer zware psychologische problemen, maar ook over personen die nog net niet hun grens hebben bereikt. De verhalen wekken derhalve herkenning op bij de lezer. Het gaat dan om verontrustende situaties waarin de oplossing niet ver weg is, want met wat liefde of een luisterend oor kan men al een eind op weg geholpen worden. Gelukkig voegt De Ridder soms ook wat humor toe aan zijn verhalen, want anders zou het te zwaar worden.
Een aangenaam zwaar hoofd is een verhalenbundel die je het best kunt oppakken, een paar verhalen leest en daarna weer wegbergt tot het volgende leesmoment. Het is afgeraden om het boek in één keer te lezen, aangezien het te fragmentarisch is en je al snel de impact van de verhalen zou missen. Het is dus vergelijkbaar met het genieten van een voortreffelijke whisky: in kleine porties, om de smaak volledig te kunnen waarderen.
Auteursrecht Anna Husson