De schrijver, criticus en columnist Herman Stevens (1955) heeft reeds meerdere boeken op zijn naam staan, waarvan zijn debuutroman Mindere goden (1990) werd bekroond met de Anton Wachterprijs. Stevens kenmerkt zich door het frequent laten terugkeren van bepaalde personages uit zijn eerdere werken en het behandelen van thema’s zoals materialisme, verouderde idealen, melancholie en het verlangen naar een eigen plek in de wereld. In 2018 verscheen zijn essaybundel Het sterke geslacht, waarin hij stukken schrijft over prominente vrouwelijke auteurs in de literatuur, waaronder Mensje van Keulen en Doeschka Meijsing. Zijn meest recente werk draagt de titel De schandelen (2024), dezelfde titel die ook door schrijver Vestdijk werd gebruikt in de jaren vijftig.
De titel van de roman doet vermoeden dat het verhaal draait om een schandaal, maar de lezer moet geduld hebben voordat dit aspect aan bod komt. Stevens neemt de lezer mee in het leven van het liefdespaar Roda en Erik. Roda groeit op in een welgestelde buurt, maar vertoont niet het gedrag dat men zou verwachten. Om erbij te horen, ondergaat ze meerdere malen misbruik door haar medeleerlingen. Tegelijkertijd is ze overtuigd dat ze geen verdere studie wil volgen en besluit ze in plaats daarvan als administratief medewerker bij een havenbedrijf te gaan werken. Aan de andere kant hebben we Erik, een veertiger die een beetje verdwaald is als leraar Grieks en Latijn. Na het vertonen van ontoelaatbaar gedrag wordt hij geschorst en verkiest hij om zichzelf het liefst buiten de schijnwerpers te houden.
‘Hij wilde graag dat de wereld zei dat hij bijzonder was. Simpel gezegd: hij hoopte op een vrouw die hem bewonderde, nog voor hij iets bewonderenswaardig had gepresteerd. Een vrouw die zag wat er in hem zat. Een muze, een moeder, liefst met de zachte oogopslag van Una en de oneindige plooibaarheid van zijn schildersmodel.’
In zijn werk schetst Stevens op fijnzinnige en beeldende wijze het liefdesleven tussen twee personages, die op een zachte manier met elkaar in conflict komen over de betekenis van liefde. Erik voelt zich verbonden met de gedichten van de Romeinse dichter Catullus, waarin wordt beschreven dat liefde altijd wederzijds moet zijn, maar tegelijkertijd altijd rust op een vorm van ongelijkheid. De liefde zelf wordt beschouwd als een schandaal, omdat het gedoemd is om te falen wanneer de ene persoon meer verlangt dan de ander. Hoewel Roda veel van Erik houdt en zelfs een kind met hem wil, komen er uit haar jeugd verschillende schandalen naar voren die deze ongelijkheid tussen hen bevestigen. Stevens werkt dit uit met een gedempte toon en een langzaam tempo, wat goed past bij de algehele setting.
Het verhaal kent geen plotselinge wendingen, maar Stevens weet het te dramatiseren en de spanning er in te houden door het afwisselen van melancholische passages met ironische stukken en zelfs een vleugje cynisme. De lezer is zich bewust van de mogelijkheid dat de zaken niet gunstig kunnen aflopen, maar de schrijver behoudt de controle door een kalme benadering te hanteren, de focus te leggen op de karakterisering van de personages en het juiste moment te kiezen om het aanstaande schandaal te onthullen.
De roman De schandalen van Herman Stevens is dus een boeiend verhaal dat op fijnzinnige wijze de vraag behandelt of liefde altijd gebaseerd is op ongelijkheid, ondanks de inspanningen om dit recht te zetten. Het is subtiel geschreven met een vleugje melancholie en gelukkig ook enige ironie.
Auteursrecht Anna Husson